روستای آیینه ورزان دماوند

در 60 کیلومتری شرق تهران در جاده فیروزکوه و پس از شهر دماوند روستای زیبایی به نام آینه ورزان وجود دارد. روستای آیینه ورزان در فاصله‌ی 17 کیلومتری شهرستان دماوند واقع شده و از توابع آبسرد است. بالای روستای کوهستانی آیینه ورزان آبشاری وجود دارد که یکی از دیدنی‌های این روستا به حساب می‌آید. زبان مردم آیینه ورزان تاتی است و بیشتر مردم به این زبان صحبت می‌کنند. در زبان تاتی به آیینه ورزان “عین ورزان” می‌گویند.

عین ورزان یا آیینه ورزان روستایی است بنا شده بر بلندای کوه از شمال و گستره‌ی کوهپایه از سمت جنوب. قدمت روستای آینه ورزان که در نزدیکی دماوند واقع شده نزدیک به 2000 سال می‌رسد. در بالای کوه مشرف به روستای آئینه ورزان بقایای آتشکده‌ای قدیمی به چشم می‌خورد. وجود آب همیشه جاری در این روستا سبب رونق کشاورزی و تبدیل شدن این روستا به منطقه‌ای سرسبز و حاصلخیز شده است.

سفر به آینه ورزان

برای رسیدن به روستای دنج و سرسبز آیینه ورزان باید 70 کیلومتر در جاده تهران – فیروزکوه رانندگی کرد و بعد از گیلاوند روبه‌روی شهر آبسرد به آیینه ورزان رسید.
گستره‌ی جغرافیایی آینه ورزان روستا را به دو بخش بالا ده و پایین ده تقسیم کرده است. کوههایی در بالادست و آبشاری در تنگه‌ی آیینه ورزان در دل کوه با دشتی وسیع در دامنه‌ی آن با درختان میوه و کندوهای زنبور. وجه تسمیه روستای آئینه ورزان برمی‌گردد به همین موقعیت جغرافیایی که روستا را همچون آیینه‌ای تصور کرده در برابر روستای”زان”.

در قله‌ی روستای آیینه ورزان که به زرین کوه یا زرینه کوه شهرت دارد، قلعه‌ای قدیمی به نام قلعه‌ی نوذرشاه قرار دارد. در افسانه‌های محلی میدان نبرد رستم و اسفندیار را دشت پایین این منطقه ذکر کرده‌اند.

علاوه بر کشاورزی یکی از پیشه‌های رایج مردمان آیینه ورزان منبت کاری است. در کوچه‌های روستا مغازه‌های زیادی هستند که هنوز صدای ضربه‌ی مغار استادکاران این هنر بر روی چوب به گوش می‌رسد.

آینه ورزان کجاست | نقشه آینه ورزان

ویژگی های روستای آیینه ورزان دماوند

روستای آیینه ورزان با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه ای همچون آئینه ای روبروی روستای خوش آب وهوای ” زان ” واقع شده است. همچنین پر آب بودن روستا و رونق کشاورزی در این منطقه سبب نامگذاری این روستا به آینه ورزان شده است. تماشای این روستا از بالای کوه چشم اندازی زیبایی را در برابر بینندگان قرار می دهد.

منبت کاری در روستای آینه ورزان بسیار رواج دارد. به شکلی که در کوچه‌های این روستا ، مغازه‌ های بسیاری برای این منظور وجود دارد و حتی صدای ضربه دست استادکاران به مغار و چوب به آسانی به گوش می‌رسد .

امامزاده عبدالله فرزند بلافصل جعفر صادق در این روستا مدفون است و دارای حرم و زیارتگاه می‌باشد . در کنار این امامزاده درخت چناری وجود دارد که دارای قطر بسیار زیادی است که بیش از ده نفر باید دست به دست هم بدهند تا یک حلقه دور آن تشکیل دهند .

در قلهٔ کوهی که این روستا در دامنهٔ آن قرار دارد قلعه‌ای بسیار قدیمی وجود دارد که به قلعهٔ نوذر معروف است و در افسانه‌های محلی نبرد رستم و اسفندیار در دشت مشرف به این روستا واقع گردیده است.

آبشاری از دل زرینه کوه

آبشار آیینه ورزان در دامنه قله زرینه کوه جاری است و برای رسیدن به این آبشار زیبا کافی است که خود را به دماوند رسانده و سپس به روستای عین ورزان یا آیینه ورزان بروید و پس از حدود دو ساعت پیاده روی به آبشاری زیبا برسید. آب این آبشار در فصل تابستان بیشتر صرف آبیاری باغات میوه می شود ولی در فصول دیگر سال بعد عبور از روستا به سمت ایوانکی و سپس به شرق سیاه کوه در کویر رهسپار می شود.

مهمترین بناهای تاریخی آینه ورزان

حمام تاریخی آیینه ورزان

از 9 پله حمام که پایین برویم، به رختکن قدیمی آن می‌رسیم. رختکنی به شکل مستطیل با 4 سکو برای نشستن. طاق حمام گنبدی (ضربی) است. برای رسیدن به گرم‌خانه باید 4 پله دیگر پایین برویم. بخشی از بنای گرم‌خانه مرمت شده و بخشی دیگر هنوز به شکل قدیم باقی مانده است. پایین‌تر از گرم‌خانه، خزینه حمام است و نوع معماری آن به شکلی است که امکان استفاده آب را به صورت ریزش از بالا(دوش) فراهم کرده است.

قدمت حمام تاریخی روستای آینه ورزان به اواخر دوران صفویه می‌رسد و جالب اینجاست که هنوز قابل استفاده است. البته به دلیل قدیمی بودن بنا ضروری است که اداره کل میراث فرهنگی برای ترمیم و نگهداری این بنای ارزشمند اقدام کند.

 

امامزاده عبدالله (ع) در روستای آینه ورزان

آرامگاه فرزند بلافصل امام جعفر صادق(ع) در روستای آیینه ورزان قراردارد. محوطه امام‌زاده در بافت مسکونی روستای آینه ورزان قراردارد. ضلع جنوبی به یک گذر عمومی راه دارد و از شمال، شرق و غرب خانه‌های روستایی آن را احاطه کرده‌اند.

معماری بنا شمالی- جنوبی است و محراب آن در ضلع جنوبی واقع شده است. در ضلع شرقی آن فضایی به شکل کفش‌کن و نمازخانه وجود دارد که مربوط به دوران صفویه است. گنبد بنا هشت ضلعی و مخروطی است. جنس این بنا از سنگ، گچ و ملات است و همان‌طور که از شکل گنبد پیداست یادگاری است از اواخر دوره‌ی مغول.

داخل بنای امام‌زاده با کاشی‌هایی به رنگ فیروزه، به شکل چهارگوش و کوکبی پوشیده شده که مربوط به دوران هشتم هجری و به سبک دوره‌ی مغول است.
از هنر دست منبت‌کاران روستای آیینه ورزان صندوقی بر روی مقبره امام‌زاده کار شده که روی بدنه‌ی بیرونی آن کتیبه‌ای به خط نستعلیق وجود دارد که حکایت ساخت و نصب آن را در دوره‌ی صفویه روایت می‌کند.

درخت چناری در صحن امام‌زاده وجود دارد که عمری بین 600 تا 700 سال دارد. سایه‌سار این چنار پیر سالیان سال مأمن تعداد زیادی از زوار و اهالی روستا است.
امام‌زاده عبدالله در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، اما نام معمار آن ناشناس مانده است.

 

قلعه نوذر

در بالای کوه مشرف به روستای آیینه ورزان بقایایی از سنگ لاشه، ملات و گل وجود دارد که مربوط به قلعه نوذرشاه است. موقعیت این قلعه به لحاظ امکان استقرار و پناه افراد در هنگام خطر و حمله‌ی دشمن، حائز اهمیت بوده و از منظر نظامی و دیده‌بانی با ارزش به حساب می‌آمده. است.

خانه تاریخی روستای آیینه ورزان

در جوار حمام تاریخی روستای آیینه ورزان خانه‌ی تاریخی زیبایی قرار گرفته است. این بنا مربوط به دوره‌ی قاجار و متعلق به یکی از بزرگان روستای آینه ورزان است. نمای شرقی و بیرونی این بنا دو طبقه است و در ورودی و ایوانی با ستونهایی استوار و زیبا دارد.